6 GRUP EYT’Lİ VAR

EYT’liler tek bir sigortalılık grubunda yer almadığından emeklilik şartları yer aldıkları sigortalılık türüne göre farklılık arz etmektedir. Keza genel olarak;

• İş Kanunu’na tabi olan işçiler ile işçi gibi sigortalı sayılan SSK’lılar,
• Esnaf-sanatkâr, şirket ortağı ile diğer kendi nam ve hesabına çalışanlar Bağ-Kur’lular,
• Memur ve memur gibi iştirakçi sayılan  Emekli Sandığına tabi olanlar,
• Tarım SSK,
• Tarım Bağ-Kur,
• Banka ve TOBB… sandıklarına tabi olanlar

olmak üzere değişik gruplarda yer alan çok sayıda EYT’li bulunmaktadır. Dolayısıyla her grubun yer aldığı yürürlükten kaldırılan sosyal güvenlik uygulama kanunlarına göre çözüm getirilmesi gerekmektedir.

EYT’LİLERDE EN AVANTAJLI OLAN GRUP: KADINLAR

SSK’lılar, Bağ-Kur’lular, Emekli Sandığına tabi olanlar, Tarım SSK, Tarım Bağ-Kur, Banka ve TOBB sandıklarına tabi olan tüm gruplarda kadınlar, erkeklere göre daha şanslı bulunmaktadır.

Zira 1999 yılında Marmara depremi esnasında üçlü koalisyon yönetimi tarafından yürürlüğe konan 4.447 Sayılı Kanun ile sonradan getirilen “Yaş” engeline ilişkin düzenlemeden önce emeklilik şartları bakımından kadınlara emeklilik için gereken hem prim gün sayısı hem de sigortalılık süresi bakımında pozitif bir ayrımcılık tanınmış idi.

Dolayısıyla sigortalılık süresi açısından değerlendirdiğimizde genel olarak kadınlar için 20 yıl erkekler için ise 25 yıl olarak öngörülmüştür.

Bu bakımdan 08.09.1999 tarihinden önce sigortalılığı bulunan bütün EYT’li kadınlar bugün bile EYT yasası çıksa gerekli olan sigortalılık süresini tamamlamış bulunmaktadır.

Erkeklerde durum böyle değil. Örneğin 01.01.1999’da sigorta girişi olan bir EYT’li bir erkek ancak 2024 tarihinde sigortalılık süresini yerine getirmiş olmaktadır.

Normal emeklilikte prim gün sayısı açısından değerlendirildiğinde yine kadınlar daha avantajlıdır. Zira hem Bağ-Kur’lu hem de Emekli Sandığına tabi EYT’li erkekler için 9.000 gün (25 yıl) prim gün sayısı şartı aranırken kadınlar için ise sadece 7.200 gün (20 yıl) prim gün şartı yeterli olmaktadır.

Kadın sigortalılar açısından değerlendirme yaptığımızda SSK kapsamında EYT’li kadınların hem Bağ-Kur’lu hem de Emekli Sandığına tabi EYT’li kadınlardan prim gün sayısı yönünden daha avantajlı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

23. seneidevriyesinde EYT, sosyal güvenlik tarihimizin en uzun çözüm bekleyen meselesini teşkil etmektedir.

Sabırla çözüm beklerken bu süre zarfında sonradan getirilen yaş engeli nedeniyle kimi 2 yıl, kimi 3 yıl, kimi 4 yıl, kimi 5 yıl ve daha fazla bekleyerek emekli oldu.

Netice itibarıyla 1999 yılından bugüne EYT’lilerin yarısından fazlası bekleyerek emekli oldu…

Benim yaptığım hesaplamalara göre hiçbir çözüm olmasa bile bu yıl sonuna kadar EYT’lilerin sayısı 4 milyonun altına düşmektedir. Keza EYT mağduriyetinin ilk yıllarında her yıl 200 binlerde başlayan emekli olan sayısı akabinde 300 binlerde; şimdilerde ise 400 binleri aşmıştır…

Böyle giderse birkaç yıl içinde zaten hiçbir EYT’li kalmayacaktır. Bu nedenle EYT’liler artık çözüm beklemekten son derece bitkin duruma düşmüş durumdalar. Üçlü koalisyonun IMF’nin telkinleriyle yol açtığı EYT meselesi bir an evvel çözülmezse çeyrek asırlık bir meseleye dönüşecektir.

GEÇEN SENE EMEKLİ OLAN EYT’LİLER

Daha önceki yazılarımızda da belirttiğimiz üzere SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı kapsamında çalışmakta iken (08.09.1999 tarihinde) sonradan getirilen kademeli “Yaş” şartının engel olarak konulması nedeniyle hâlen emekli olamayanlar “Emeklilikte Yaş Engeline Maruz Bırakılanlar” kitlesini oluşturmaktadır.

EYT’liler, mağduriyete sebep olan 4447 sayılı yasa öncesinde tek bir sigortalılık yasasında yer almadığından emeklilik şartları yer aldıkları yasalardaki sigortalılık türüne göre farklılık arz etmektedir. Keza genel olarak;

• İş Kanunu’na tabi olan işçiler ile işçi gibi sigortalı sayılan SSK’lılar,
• Esnaf-sanatkâr, şirket ortağı ile diğer kendi nam ve hesabına çalışanlar Bağ-Kur’lular,
• Memur ve memur gibi iştirakçi sayılan Emekli Sandığına tabi olanlar,
• Tarım SSK,
• Tarım Bağ-Kur,
• Banka ve TOBB… sandıklarına tabi olanlar

olmak üzere değişik gruplarda yer alan çok sayıda EYT’li bulunmaktadır. Dolayısıyla her grubun yer aldığı yürürlükten kaldırılan sosyal güvenlik uygulama kanunlarına göre çözüm getirilmesi gerekmektedir.

Dar anlamada sigortalılık statülerine göre ise EYT’lileri genel olarak 3 grupta da toplamak mümkündür. Buna göre 08.09.1999 tarihi öncesinde SSK, BAĞ-KUR veya Emekli Sandığı kurumlarına ve uygulama yasalarına tabi olarak çalışmakta olan bu gruplardan en büyüğünü işçiler ve işçi gibi sigortalılar oluşturmaktadır.

2021 yılında emekli aylığı bağlanan EYT’liler

Geçen yıl SGK, 810 bini aşkın kişiye emeklilik aylığı ve geliri bağlamıştır. Bu emeklilerin 9.964 kişisi malulen emekli, 239 kişi vazife malulü, 3308 kişi ise iş kazası ve meslek hastalıkları sigortasından sürekli iş göremezlik geliri almaya hak kazanmıştır.

346.045 hak sahibi dul-yetim aylığı, 6.098 hak sahibi ise ölüm geliri almaya hak kazanmıştır.

Emeklilikte sonradan getirilen yaş engeline takılanlardan ise en çok emekli olanların başında 312.634 kişi ile SSK’lı emekliler gelmektedir. Bunları 75.343 kişi ile Bağ-Kur’lu EYT’liler izlemiştir. En küçük grubu ise memur ve diğer kamu görevlileri 56.432 kişi ile izlemiştir.

Netice itibarıyla toplamda 444.409 EYT’li geçen sene EYT çözüm yasası beklerken emekli olmuştur.

EYT’LİLER NE İSTİYOR?

Bilindiği üzere EYT, hemen her gün yazılı-görsel-sosyal ve diğer tüm medyada en çok yer alan ve sadece sonradan konulan “yaş” engeli nedeniyle geciktirilen emeklilik haklarına bir an önce kavuşmak isteyen emeklilik mağdurlarından oluşan büyük bir topluluk.

Hemen altını tekrar çizelim EYT’liler erken emeklilik ya da bir ayrıcalık istemiyor. Sadece 1999 yılında çıkarılan yasa ile getirilen “yaş” engelinin kaldırılmasını istiyor. Zira EYT’liler erken emeklilik ya da ayrıcalık değil işe girdikleri tarihlerde geçerli olan emeklilik şartları neyse sadece onu müktesep hak olarak talep etmektedirler… Başka bir anlatımla alınan haklarının iadesini talep etmektedirler…

2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu 31 Aralık 2021 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Bu bütçede EYT’lilerin emekli olması hâlinde SGK’ya getireceği yükle ve yapılacak transferlerle ilgili bir karşılık konulmamıştı. Bu nedenle 2022 yılında EYT’lilerin emekli edilemeyeceğinin -daha önceki yazılarımızda- birçok kez altını çizmiştik.

2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunun TBMM’deki görüşmelerinin 2022 bütçe görüşmelerine göre daha hararetli olması beklenmektedir.

Daha da önemlisi seçim dönemine denk gelmesi ve bütün kamu çalışanlarının maaş ve diğer özlük haklarına yapılacak enflasyon güncellemesi ve iyileştirmeler ile özellikle “Emeklilikte Yaş Engeline Maruz Bırakılanlar” (EYT) kitlesini yakından ilgilendirecektir.

EYT’NİN KAPSAMINI BÜTÇELER GÖSTERECEK

EYT meselesinin 23 seneden beri ortada durmasının en önemli sebebinin maliyet hesabı dolayısıyla bütçe olduğunu söylesek yanlış olmayacaktır. Keza aşağıda yer verdiğimiz önceki sene gerçekleşen SGK’nın gelir-gider dengesi açısından Merkezî bütçeden yapılacak transferler büyük önem taşımaktadır.

           2021 yılı SGK Gelir-Gider Dengesine İlişkin Tablo

Geldiğimiz noktada artık hükûmetin en yetkili kişileri tarafından müteaddit kez yapılan açıklamalardan bu sene sonuna kadar EYT meselesinin çözüleceği hususunda artık hiç kimsenin bir tereddüdü kalmamıştır.

Asıl merak edilen konu EYT’lilerin ilk işe girdikleri tarihlerde geçerli olan emeklilik şartları neyse sadece bu müktesep hak kapsamındaki prim gün sayısı ve sigortalılık sayısı ile mi? Yoksa mağduriyete neden olan 4447 sayılı yasada getirilen yaş şartı ve artırılan prim gün sayısı şartları yumuşatılarak kademeli emekliliğin devam ettirilip ettirilmeyeceği noktasında

toplanmaktadır.

İşte bütün bu soruların cevapları ve yapılacak düzenlemenin kapsamının nasıl olacağını 2023 yılında yürürlüğe girecek ve bu yıl sonuna kadar kesinleşecek Merkezi Bütçe ile SGK’nın bütçesinde emekli edilecek EYT’li sayısına göre konacak emekli maaşları ile diğer karşılıkları için yapılacak transferin tutarı ışık tutacaktır.

Zira SGK’nın yukarıda yer verilen gelir-gider dengesi emekli edilecek EYT’lilerin 500 bin mi? 1 milyon mu? 2 milyon mu? 3 milyon mu? Özetle yapılacak çözüm kapsamında emekli edilmesi planlanan EYT’lilerin sayısına göre yeniden dengelenmesi gerekecektir.

EYT’LİLER FORMÜL İSTEMİYOR!

Gazetemize ve sosyal medya hesaplarımıza her gün gelen çok sayıda iletilerden medyadan öğrendikleri tüm formül çözümlerini istemediklerini belirtmektedir.

Tekrar altını çizelim EYT’liler erken emeklilik ya da bir ayrıcalık istemediklerini, sadece 1999 yılında çıkarılan yasa ile getirilen “yaş” engelinin kaldırılmasını istiyor. Zira EYT’liler erken emeklilik ya da ayrıcalık değil işe girdikleri tarihlerde geçerli olan emeklilik şartları neyse sadece onu müktesep hak olarak talep etmektedirler… Başka bir anlatımla alınan haklarının iadesini talep etmektedirler.

4/1-a, 4/1-b ve 4/1-c çalışması olanlara SGK hangisinden maaş bağlar?

İsa KARAKAŞ/ Türkiye Gazetesi 28.10.2022

4/1-a (SSK) , 4/1-b (Bağ-Kur) ve 4/1-c (memur) çalışması olanlara 01 Ekim 2008 ve sonrasında ilk defa sigortalı olanlar çalışma hayatı boyunca en fazla hizmetinin bulunduğu statüden emekli maaşı bağlanacaktır. 01 Ekim 2008 tarihinden itibaren çalışanların emeklilik maaşı hesaplama şekli ve oranlarının standart hale getirildiğinin altını çizelim.

Bu tarihten önce sigortalı olanlar ise son 7 yıllık fiili hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla statüden, hizmet sürelerinin eşit olması halinde ise eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu statüden emekli maaşı bağlanacaktır.

01 Ekim 2008 tarihinden  önce sigortalı çalışmaları olanların diğer statülere göre SSK’dan daha az primle emekli olmalarının mümkün olduğunu belirtelim.

Emeklilikten sonra emeklilik aylığını kestirip yeniden çalışmaya başlayan SSK ve Bağ-Kur emeklilerine bağlanacak yeni aylık, eski aylığın kesildiği tarihten sonra aylıklara yapılacak artışlar uygulanarak yeni aylık başlangıç tarihi itibarıyla bulunan tutarı ile emeklilik sonrası çalışmaya ait kısmi aylığın toplamından oluşacaktır.

BAŞIN DÜŞERSE DARA İSA KARAKAŞ’I ARA

İlk defa 06.03.1995 tarihinde çalışmaya başladım. Temmuz/2022 ayında yaşım büyüttüm erken emekli olabilir miyim? Hidayet Y.

Hidayet Bey, Emeklilik için doldurmanız gereken yaş şartı hesaplanırken ilk defa çalışmaya başladığınız tarihte nüfus kütüğüne kayıtlı bulunan doğum tarihiniz esas alınacaktır. Bu tarihten sonra yapılan yaş düzeltmeleri dikkate alınmaz.

EYT’den de maaş alabilir miyim?

İsa Abi, 23 Nisan 2020 tarihinde SSK’dan malulen emekli oldum. Ben de EYT’liyim. EYT’den de emekli maaşı alabilir miyim? Nurettin İ. Bey,

Nurettin İ. Bey, SGK hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığını bağlamaktadır. Bu bağlamda EYT kanunu çıkarsa yaşlılık emeklilik aylığına başvurabilirsiniz.

Bu aylık daha yüksekse sadece bu aylığı alabilirsiniz. Malullük aylığınız ise kesilir. Özetle aynı anda iki aylığı alamazsınız.

Nasıl promosyon alabilirim?

27 Eylül 2022 günü emeklilik başvurusu yaptım. Promosyon nasıl alınır?             Ahmet E.

Ahmet E. Bey, SGK’dan gelir/aylık alanlara promosyon ödeme işlemleri bankalar/PTT sorumluluğunda bulunmaktadır. Bunun için Emeklilik aylık/gelir aldığınız banka/PTT şubesine başvurmanız gerekmektedir.

Hemen hatırlatalım. promosyon ödemesi 3 yıllıktır. Bankalar/PTT promosyon ödemesini, kişinin, gelir/aylıklarını 3 (üç) yıl süre ile aralıksız olarak tercih ettiği Bankadan/PTT’den almaya devam etmesi ve düzenlenen Taahhütnameyi imzalaması şartıyla promosyon talebinde bulunanlara yapmaktadır. Başka bir şart arayamazlar.

Sürekli bakıma muhtaç çocuk emeklilikte avantaj sağlar mı?

Yeliz H. Hanım, SSK’lı bir anne olarak elbette emeklilikte avantajlı olacaksınız. Keza

SGK mevzuatına  göre, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilmektedir.

Dolayısıyla ağır engelli çocuğu bulunan kadın sigortalılara bu yöndeki bir uygulama ile tabi oldukları emeklilik şartlarından daha erken aylık bağlanması imkanı bulunmaktadır.

İş Kazasından ölen babadan kaç maaş bağlanır?

 Nursu G. Hanım,  SGK iş kazası ölümlerinde prim ve yaş şartı aramadan gelir bağlamaktadır. Ölüm sigortasından da şartları varsa ikinci bir maaş bağlanabilir. Bunun için ölen babanızın;

• En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya,
• 4/1-(a) sigortalıları için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş,olma sı şartıyla ölüm aylığı bağlanmaktadır.

Diğer yandan kız çocuklarına maaş bağlanması için;

• SGK kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmıyor olmaları,
• Kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması,
• Evli olmamaları veya evli olmakla birlikte sonradan boşanmış veya dul kalmış olmaları şarttır.

Kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için herhangi bir yaş ya da öğrenim durumu şartı bulunmadığının altınız çizelim.

“Başarısızlık ecel değil, öğretmendir. Başarısızlık yenilgi değil, gecikmedir. Çıkmaz sokak değil, virajdır.”  W.Arthur Ward

#EYT #SON #DAKİKA