GİRİŞ: Ülkemizde çalışanların statüsüne göre kurulan sosyal güvenlik kurumları (işçilerin SSK, memurların-T.C Emekli Sandığı, esnaf ve diğer bağımsız çalışanların-Bağ-Kur, banka ve meslek odaları çalışanları 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20. maddesine istinaden kurulmuş olan sandıklar) 20.05.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5502 sayılı Kanun[1] ile yeni kurulan “Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı”na devredilerek ortadan kaldırılmıştır[2].KAYNAK:İsa KARAKAŞ,” İŞVEREN VE ÇALIŞNIN BAŞUCU KİTABI” MUHASEBE&SOSYAL GÜVENLİK KİTAPEVİ/2012/ WWW.muhasebesgk.com
“Sosyal Güvenlik Reformu” adı altında yapılan kanuni düzenlemeler ile birlikte yine çalışanların statülerine göre uygulanan tatbiki kanunlar da 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu[3], bünyesinde birleştirilmek suretiyle yeni düzenlemeler yapılmıştır[4].
Yeni Kurumun uygulama Kanunu olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu esasen SSK’nın uygulama Kanunu olan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ve bu kanundaki işlemler esas alınarak oluşturulmuştur. Bu nedenle SSK uygulamasında olan birçok işlem daha önceden faal olan diğer kanunla kurulu sosyal güvenlik kurumu sigortalılarına da uygulanmaya başlanmıştır. Örneğin Aylık prim ve hizmet belgesi artık memurlar için de düzenlenmesi zorunlu hale gelmiştir. Bu yazımızda en çok sorulan ve merak edilen daha önceden Bağ-Kur’lu, 5510 s.Kanun uygulaması ile birlikte (4/1-b)’lilerin aylık prim ve hizmet belgesi düzenleyip düzenlemeyecekleri ile bildirim işlemleri irdelenmiştir.
II.)4/1-b’LİLERİN(BAĞ-KUR’LULARIN) PRİME ESAS KAZANÇLARININ SGK’YA BİLDİRİLMESİ
A.BAĞ-KUR’LULARIN ÖNCEKİ BİLDİRİMLERİ İLE YENİ SİSTEM
1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu’na göre sigortalıların ödeyecekleri primler ve bağlanacak aylıklarının hesabında, yirmi dört basamaklı gelir tablosu uygulanmakta idi. Bu tabloda yer alan gelir basamakları, her yıl Nisan ayında ilk olarak bir önceki yılın Aralık ayı ile ondan önceki yılın Aralık ayına göre Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından açıklanan en son temel yıllı kentsel yerler tüketici fiyatları indeksindeki değişim oranı kadar, ikinci olarak bir önceki yılın gayrisafi yurt içi hasıla sabit fiyatlarla gelişme hızları kadar artırılarak belirlenmekte idi.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile birlikte belirtilen basamak sitemini tamamen ortadan kaldırıp, Bağ-Kur’luların (4/1-b)’lilerin 4857 sayılı İş Kanuna göre 16 yaşından büyük işçiler için belirlenen brüt asgari ücretle, bunun 6.5 katı arasında kendilerinin seçip beyan edecekleri matrah üzerinden prim ödemelerini öngörmektedir.İsa KARAKAŞ,” İŞVEREN VE ÇALIŞNIN BAŞUCU KİTABI” MUHASEBE&SOSYAL GÜVENLİK KİTAPEVİ/2012/ WWW.muhasebesgk.com
B.BAĞ-KUR’LULAR (4/1-b’LİLER) İÇİN AYLIK PRİM VE HİZMET BELGESİ DÜZENLENİP DÜZENLENMEYECEĞİ
SSK, sigortalıları için her ay Kuruma verilmesi zorunlu olan aylık prim ve hizmet belgesinin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile birlikte memurlar için de düzenlenmesi yükümlülüğünün getirilmesi, doğal olarak Bağ-Kur’lular (4/1-b)’liler içinde böyle bir uygulama olup olmayacağı konusunda tereddütlerin hasıl olmasına neden olmuştur.
Kurum 23.11.2008 tarihinde yayınladığı tebliğle[5] bu husustaki tereddütleri bertaraf etmiştir. Söz konusu tebliğ uyarınca Bağ-Kur’lular (4/1-b)’liler için aylık prim ve hizmet belgesi düzenlemeyecektir.
Belirtilen sigortalıların sadece aylık prime esas kazançlarını, beyanda bulunmak suretiyle bildirmeleri yeterli olacaktır. Bu sigortalıların aylık prime esas kazançları, cari aylık brüt asgari ücretle, bunun 6.5 katı arasında olacaktır.
Sigortalının prime esas kazancı ile ilgili beyanı, Kurumun ilgili ünitesine yazılı olarak yapılabileceği gibi, ünitelere başvurmak suretiyle beyanlarının bilgisayarlara işlenmesi ve bu bildirimin bilgisayardan çıktısının alınması şeklinde de yapılabilecektir.
Sigortalıların prime esas kazançları ile ilgili olarak yapacakları beyanlarının dikkate alınma tarihi; yazılı olarak yapılan beyanda beyanın Kuruma intikal ettiği tarih, bilgisayar çıktısı ile kayıtlı hale getirilen beyanda ise çıktının tarihidir. Belirtilen şekilde yapılan ve başlangıcı gösterilen bu beyan, değiştirilmediği sürece sonraki aylar için de yapılmış sayılır. Yapılan beyana istinaden üst üste oniki aydan fazla prim ödemesinde bulunulmaması halinde, bu oniki aylık sürenin sonundan itibaren beyanın geçerliliği ortadan kalkacaktır.
Beyanda bulunmayan, beyanının geçerliliği ortadan kalkan veya beyanları asgari ücretin altında kalan sigortalının aylık prime esas kazancı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katı olarak Kurumca dikkate alınarak işlem yapılacaktır.İsa KARAKAŞ,” İŞVEREN VE ÇALIŞNIN BAŞUCU KİTABI” MUHASEBE&SOSYAL GÜVENLİK KİTAPEVİ/2012/ WWW.muhasebesgk.com
[1]İsa KARAKAŞ,” İŞVEREN VE ÇALIŞNIN BAŞUCU KİTABI” MUHASEBE&SOSYAL GÜVENLİK KİTAPEVİ/2012/ WWW.muhasebesgk.com
[2] Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz, KARAKAŞ İsa -HANÇER Bekir, Tüm Yönleriyle Açıklamalı- Gerekçeli, Sorulu Cevaplı Sosyal Güvenlik Reformu, THK Basımevi, Ankara-2006.
[3] 16.06.2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[4] İsa KARAKAŞ, “Tam SGK’lı Sayılanlar” E-Yaklaşım, Temmuz 2008,Sayı:60.
[5] Aylık Prim Ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilmesine Ve Primlerin Ödenme Sürelerine Dair Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğde Deşiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, RG:/23.11.2008-27063
İSA KARAKAŞ
Sosyal Güvenlik Kurumu
Başkanlık Başmüfettişi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Uzmanı