Medeni Kanun’un üçüncü kitabı ‘Miras Hukuku’ ile ilgili hükümleri içermektedir. (Madde: 495-682)Sözü edilen Kanun’un 495’inci maddesi uyarınca ‘‘Miras bırakanın birinci derece mirasçıları onun altsoyudur . Çocuklar eşit olarak mirasçıdırlar. Miras bırakandan önce ölmüş olan çocukların yerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.’’Sağ kalan eş birlikte bulunduğu zümreye göre miras bırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olmaktadır.
* Miras bırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri
* Miras bırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa mirasın yarısı,
* Miras bırakanın büyük ana ve büyükbabaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa mirasın tamamı eşe katılır.
Mevcut kanuni düzenlemeler çerçevesinde ‘‘Mirasçı bırakılmaksızın ölen kimsenin mirası devlete geçer.’’ (Medeni Kanun Madde: 501)
Aşağıdaki durumların varlığı halinde miras bırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını, örneğin çocuklarını ve\veya eşini mirasçılıktan çıkarabilir.
* Mirasçı, miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse ,
* Mirasçı miras bırakana veya miras bırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse,
Yukarıda belirtildiği üzere iki ayrı şekilde ortaya çıkan ve varlığı hukuken kanıtlanabilen durumlarda mirasçılıktan çıkarılan kimse, mirastan pay almayacağı gibi tenkis davası da açamayacaktır.
Miras bırakanın mirası ‘‘Veraset ilamı’’na göre paylaşılacak. Bu bağlamda ‘‘Mirasçılık Belgesi Verilmesi ve Terk Eden Eşin Ortak Konuta Davet Edilmesi İşlemlerinin Noterler Tarafından Yapılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmenlik’’in 4’üncü maddesi uyarınca Noter; başvuru üzerine nüfus kayıtlarını inceleyerek öncelikle ilgilinin mirasçı olup olmadığını tespit etme yetkisine sahiptir. (4 Ekim 2011 gün ve 28074 sayılı Resmi Gazete)
Sözü edilen yönetmenlik uyarınca ‘‘Mirasçıların tespitinde ilgili tarafından sunulacak güncel nüfus kayıt örnekleri veya noter tarafından elektronik ortamda temin edilecek kayıtlar esas” alınacaktır. Ancak nüfus kayıt örneğinin elektronik ortamda temin edilmemesi halinde bu kayıtlar noterce nüfus müdürlüğünden yazı ile istenebilecektir.
İlgilinin nüfus kayıtlarına göre yasal mirasçı olduğunun tespit edilmesi halinde kanunlardaki usuller dikkate alınarak ilgiliye, miras paylarını gösterir mirasçılık belgesi suretleri verilecektir.
Ancak; nüfus kayıtlarının mirasçılık belgesi vermesi konusunda yeterli olmaması, yabancılar tarafından talep edilmesi veya mirasçılık belgesi verilmemesinin bilirkişi incelemesi yapılmasını, tanık dinlenmesini gerektirmesi ya da talebin yabancılık unsuru taşıması gibi yargılamayı gerektiren durumlarda noterlere mirasçılık belgesi verilmeyecektir.
Noterler tarafından verilen mirasçılık belgesi hakkında başvuruyu ya da bu belge sebebiyle menfaatinin ihlal edildiğini iddia edenler tarafından 12.01.2011 gün ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre yetkili sulh hukuk mahkemesine itirazda bulunabilecektir. Bu bağlamda da itiraz üzerine verilen kararın bir örneği mirasçılık belgesi veren noterliğe ve Türkiye Noterler Birliği’ne bildirilecektir.
Mirasçılık belgesi verilmesi istemleri sözlü veya yazılı olarak yapılabilecek. Başvuru üzerine söz konusu istem tutanağa geçirilecektir. Tutanağın düzenlenmesinde Türkiye Noterler Birliği’nin Yönetmenlik hükümleri gereğince hazırlanan formlar kullanılacaktır.
Yönetmenlik hükümlerine göre yapılacak işlemler, bizzat noter veya noterlik dairesinde kendisine imza yetkisi verilmiş olan hukuk fakültesi mezunu görevli ya da noter stajyeri tarafından yerine getirilecektir.
Noterlik Kanunu’nun 71\A maddesi uyarınca düzenlenen evrak, genel usullere göre saklanacaktır. Bu bağlamda evrakın imzalı bir örneği 13.07.1976 gün ve 15645 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Noterlik Kanunu Yönetmeliği 56. maddesinde belirtilen dosya ve kartonlar dışında ayrıca özel bir dosyada tutulacaktır. Bu dosyanın oluşturulmasına ilişkin usul de Türkiye Noterler Birliği tarafından belirlenecektir.
Diğer yandan Mirasçılık Belgesi’ne itiraz edilmesi halinde Mirasçılık Belgesi ilgili mahkemenin istemi halinde özel dosyasından çıkartılıp mahkemeye doğrudan gönderilecektir.
Konuya ilişkin Kimlik Paylaşımı Sisteminden ve Adres Paylaşımı Sisteminde yapılan sorgulama giderleri ilgiliden makbuz karşılığında tahsil edilecektir.
Söz konusu yönetmelik 4 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
Veysi SEVİĞ/İTO/14.10.2011