1.Malullük Sigortasından Sağlanan Yardımlar: Malullük sigortasına ilişkin hükümler SGK Kanunun 25 ila 27 nci maddeleri arasında düzenlenmiş olup, bu sigorta kolundan sağlanan tek yardım, malullük aylığı bağlanmasıdır.
2. Malul Sayılmak için: Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Kanunun 4/1-(a) ve 4/1-(b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum sağlık kurulunca tespit edilen sigortalı malul sayılacaktır.
4/1-(c) kapsamındaki sigortalılardan malul olduklarına karar verilenler, yazılı talepte bulunmaları halinde, haklarında bu madde hükümleri uygulanmaksızın malullüklerinin mani olmadığı başka vazife veya sınıflara nakil suretiyle tayinleri yapılmak üzere istifa etmiş sayılacaklardır. Bunların, istifa etmiş sayıldıktan sonra dahi, Kanun hükümlerinin uygulanmasını isteme hakları mahfuzdur. Ancak, kurumlarında başka vazife ve sınıflara nakli mümkün olanlardan özel kanunlarına göre yükümlülük süresine tabi olanlar, bu yükümlülüklerini tamamlamadıkça veya malûliyetlerinin yeni vazifelerine de mani olduğuna dair usulüne uygun yeniden rapor almadıkça bu haklarını kullanamayacaklardır. Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalılardan, vazifelerini yapamayacak derecede hastalığa uğrayanlar, hastalıkları kanunlarında tayin edilen sürelerden (genel olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununda yer alan süreler) fazla devam etmesi halinde, yine hastalıklarının mahiyetlerine ve doğuş sebeplerine göre malûl veya Kanunun 47 nci maddesi hükümlerine göre vazife malûlü sayılacaktır.
Tedavisinin imkansız olduğu sağlık kurulu raporuyla belirlenen hastalıklara uğrayanlar, sıhhi izin müddetlerinin bitmesi beklenilmeksizin Kurum sağlık kurulunca “malul” veya “vazife malulü” sayılırlar. Sıhhi izin süresini dolduranların başka sınıf ve vazifelere nakledilerek göreve devam etme imkanları bulunmamaktadır.
657 sayılı Kanunun 105 inci maddesi uyarınca memura, aylık ve özlük hakları korunarak, verilecek raporda gösterilecek lüzum üzerine;
- Kanser, verem ve akıl hastalığı gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığı hâlinde onsekiz,
- Diğer hastalık hallerinde ise 12 aya kadar izin verilecek olup, gerektiğinde bu süreler bir katına kadar uzatılabilecektir.
Memurların hastalıkları sebebiyle yataklı tedavi kurumlarında yatarak gördükleri tedavi süreleri hastalık izinlerine ait sürelerin hesabında dikkate alınacaktır.
Görevi sırasında veya görevinden dolayı bir kazaya veya saldırıya uğrayan veya bir meslek hastalığına tutulan memur, iyileşinceye kadar izinli sayılacaktır.
926 sayılı Kanunun 128 inci maddesi uyarınca ise subay ve astsubaylar;
- Barışta ve savaşta hizmet yapamayacak şekilde hastalanan subaylar ve astsubaylar, hastalıkları geçici veya geçici olup sekel bırakan hastalıklardan ise, ay ve gün hesabı ile her bir hastalığı için toplam olarak ve fiilen iki yılı geçmemek üzere, nekahet tedavisi, istirahat ve hava değişimi işlemine tabi tutulacaktır.
- Kanser, her türlü kötü huylu tümör, verem, kronik böbrek yetmezliği ile akıl ve ruh hastalıkları gibi uzun süreli bir tedaviye ihtiyaç gösteren hastalığa yakalananlar, toplam olarak ve fiilen üç yılı geçmemek şartı ile tedavi, istirahat veya hava değişimine tabi
- Barışta ve savaşta görev esnasında veya görev dışında, görevlerinden dolayı bir saldırıya veya kazaya uğrayan veya bir meslek hastalığına yakalanan subay ve astsubaylar yukarıda belirtilen sürelere bağlı olmaksızın iyileşinceye kadar izinli sayılacaktır.
Hastalıkları sebebiyle hastanelerde geçen teşhis ve tedavi süreleri hastalık izinlerine ait sürelerin hesabında dikkate alınmayacaktır. Sıhhi izin süresinin hesabında; ilk hastalık izninin alındığı tarihten itibaren bir yıldan fazla ara vermeden aynı hastalık nedeniyle alınan rapor süreleri toplanacaktır. Ayrı ayrı hastalıklar sebebiyle alınan rapor süreleri birleştirilmeyerek ayrı değerlendirilecek ve aynı hastalık sebebiyle son istirahat raporunun bitiminden l yıl geçtikten sonra alınan raporlar da toplama dahil edilmeyecektir. Kadın sigortalılara verilen doğum öncesi ve sonrası izinler, sıhhi izin süresi kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Örnek 1: 1/11/2012 tarihinde 6 ay rapor alan bir sigortalı, 2 ay çalışıp 4 ay rapor almış, 3 gün çalışıp 6 ay rapor almış, 5 ay çalışıp 6 ay rapor almış, 18 gün çalışıp 3 ay rapor almış ise, raporların aynı hastalıktan dolayı alınmış olması ve uzun süreli tedaviyi gerektiren hastalık olmaması koşuluyla sıhhi izin süresini doldurmuş olacaktır. (6+4+6+6+3=25 ay)
Aynı hastalık için 1/11/2012 tarihinden itibaren fasılalı veya fasılasız 8 ay rapor alan sigortalı, raporunun bittiği 1/7/2013 tarihinden itibaren 13 ay çalıştıktan sonra aynı hastalık sebebiyle 9 ay rapor almış, göreve başlayarak 2 ay çalışmış ve 7 ay rapor almış ise; aradan l yıldan fazla zaman geçtiği için raporlar birleştirilmeyerek, sadece 16 aylık rapor değerlendirilecek ve 8 ay daha rapor hakkı bulunduğundan malulen emeklilik yönüyle herhangi bir işlem yapılmayacaktır. Ayrıca, personel kanunlarına tabi olmayanların hastalık sebebiyle malul sayılmalarına esas alınacak hastalık süresi hakkında kendi özel kanunları yürürlüğe girinceye kadar 657 sayılı Kanunun hastalık iznine ilişkin hükümleri uygulanacaktır. Sigortalının personel kanunlarındaki yazılı sürelerden önce geçen hastalığı en çok bir yıl içinde nüksetmesi halinde eski ve yeni hastalık süreleri birleştirilmek suretiyle işlem yapılacaktır. Ancak, yedek subay veya er olarak ya da talim, manevra, seferberlik veya harp dolayısıyla görevleri ile ilgileri kesilmeksizin silah altına alındıkları dönemde malul olup, bu malullükleri asıl görevlerini veya işlerini yapmaya mani olmayanlar hakkında, bu hastalık veya engellilik halleri sebebiyle malullük sigortasına ilişkin hükümler uygulanmayacaktır.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 49 uncu maddesinin beşinci fıkrasında 5/12/2017 tarihinde yapılan değişiklik gereğince, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinden birden fazlasına tabi sigortalı olanların malullük aylığı bağlanmasına ilişkin talepleri, son sigortalılık haline göre sonuçlandırılacak olmakla birlikte Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalılardan, Kanunun 25 inci maddesi uyarınca vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünün kaybedilmesi veya hastalıkları kanunlarında tayin edilen sürelerden fazla devam etmesi nedeniyle Kurum sağlık kurulunca malul sayılmalarına rağmen, söz konusu maluliyet kararları esas alınarak görevleriyle ilişiği kesilenlerden aylık bağlanmasına ilişkin sigortalılık süresi ve/veya prim ödeme gün sayısı şartını sağlamamaları nedeniyle 4/1-(c) statüsündeki görevlerinden ayrıldığı tarih itibariyle aylık bağlanamayan sigortalılara, belirtilen koşulları sonradan sağlamaları ve talepleri halinde yeniden sevk işlemi yapılmaksızın son sigortalılık statüleri esas alınarak malullük aylığı bağlanacaktır.
Ancak, bu sigortalılardan Kurum sağlık kurulunca kontrol muayenesine tabi tutulanlardan, malullük aylığı talep tarihinden önce kontrol muayenesi bulunanlara kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk maluliyetinin devam ettiği anlaşılmak kaydıyla son sigortalılık statüleri esas alınarak malullük aylığı bağlanacaktır.
Örnek 2: İlk defa Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamında 1/1/2009 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve hastalığının ilgili kanunlarında tayin edilen sürelerden fazla devam etmesi nedeniyle Kurum sağlık kurulunca malul sayılan, ancak Kanunun 26 ncı maddesinde öngörülen prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirmemesi nedeniyle bu statüdeki görevinden ayrıldığı tarih itibariyle 4/1-(c) bendi kapsamında aylık bağlanamayan sigortalının, daha sonra 4/1-(b) bendi kapsamında prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi şartını yerine getirerek malullük aylığı talebinde bulunması halinde, yeniden sevk işlemi yapılmaksızın 4/1-(b) bendi kapsamında malullük aylığı bağlanacaktır.
Örnek 3: 18 yaşını doldurduktan sonra 1/9/2010 tarihinde okula başlayıp 31/8/2012 tarihinde astsubay nasp edilen sigortalının çalışmakta iken sağlık kurulu raporuna göre 11/4/2019 tarihinde malulen emekliye sevk edilmesi halinde; toplam prim ödeme gün sayısı (FHSZ dahil) 10 yıl 3 ay 11 gün olmasına rağmen, sigortalılık süresinin 10 yıldan az (1/9/2010-14/4/2019 tarihleri arasında 8 yıl 7 ay 14 gün) olması nedeniyle malullük aylığı bağlanamayacaktır. Bu sigortalının 1/11/2019 tarihinde 4/1-(a) statüsünde çalışmaya başlayıp 1/9/2020 tarihinde sigortalılık süresini doldurarak malullük aylığı talebinde bulunması durumunda yeniden sevk işlemi yapılmaksızın 4/1-(a) kapsamında malullük aylığı bağlanacaktır.
Kurum sağlık kurulunca malul sayılan 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalılardan, maluliyetleri nedeniyle görevleriyle ilişikleri kesilmeyip, malullüklerinin mani olmadığı başka vazife veya sınıflara nakil suretiyle tayinleri yapılmak suretiyle göreve devam etmeyi tercih ederek, 4/1-(c) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya devam etmekte iken görevleri malulen emekliye sevk edilmeleri dışında, herhangi bir nedenle sona eren sigortalılar bu kapsamda değerlendirilmeyecektir. Bu durumda olanlardan, alacakları yeni sağlık kurulu raporunun Kurum sağlık kurulunca incelenerek çalışma güçlerinin en az % 60’ını kaybettiği tespit edilenlere ise gerekli prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi şartını yerine getirmiş olmaları halinde malullük aylığı bağlanabilecektir.
Örnek 4: Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamında 1/2/2009 tarihinde ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve Kurum sağlık kurulunca malul sayılmasına rağmen, sınıf değiştirerek görevine devam etmekte iken kurumunca 1/9/2017 tarihinde görevine son verilmesi nedeniyle 4/1-(c) kapsamındaki sigortalılığı sona eren (göreviyle ilişiği kesilen) sigortalı bu kapsamda değerlendirilmeyecektir. Yani, söz konusu sigortalının 4/1-(a) veya 4/1-kapsamında sigortalı olmak suretiyle veyahut herhangi bir sigortalılık statüsünde görev yapmaksızın daha sonra 10 yıllık sigortalılık süresini tamamlayarak, malullük aylığı talebinde bulunması halinde daha önceki malullük kararına istinaden tarafına aylık bağlanamayacaktır.
3. Malullük Aylığına Hak Kazanma Koşulları
Malullük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;
- Kanunun 25 inci maddesine göre malul sayılması,
- En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
- Maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması,
- 4/1-(c) kapsamındaki sigortalıların ise, görev yaptıkları Kurum tarafından Kanunun 48 inci maddesi uyarınca malulen emekliliğe sevk onayı alınmış ve görevleriyle ilişiklerinin kesilmiş olması,
gerekmektedir. Ayrıca, 4/1-(b) kapsamında sigortalı sayılanların kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
Kanuna göre sigortalılara malullük aylığı bağlanabilmesi için öncelikle sigortalının maluliyet durumunun tespit edilmesi gerekmekte olup, malullük durumunun tespiti için sevk işlemi yapılacak sigortalının, sevk talebinde bulunduğu tarihte sigortalılığını sonlandırması şartı aranmayacaktır. Sigortalılık devam ederken de sigortalı sevk talebinde bulunabilecektir.
İşten ayrılma, işyerini kapatma veya devretme koşulu tahsis talep aşamasında aranacak olup, sigortalının tahsis talebinde bulunmadan önce mutlaka sigortalılığını sonlandırması gerekmektedir.
4/1-(b) kapsamındaki köy ve mahalle muhtarları ile tarım sigortalılarından malullük aylığı talebinde bulunanlara malullük aylığı bağlanılabilmesi için, köy ve mahalle muhtarlarının muhtarlık görevinden ayrılması, tarım sigortalılarının ise ziraat odası kayıtlarının kapatılması veya muafiyet belgesi almış olmaları gerekmektedir.
Kanunun geçici 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasında, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, malullük durumlarının tespiti için talepte bulunan ve Kanunun yürürlük tarihinden sonra malul olduklarına karar verilen 4/1-(a) kapsamındaki sigortalılara mülga 506 ve 2925 sayılı kanunlardaki şartları taşımaları halinde anılan kanunlara göre aylık bağlanacağı öngörülmüştür.
4/1-(a) sigortalılarından 2008/Ekim ay başından önce malullük durumlarının tespiti için sevk talebinde bulunanlardan, 2008/Ekim ay başından sonra malul olduğuna karar verilenlere toplam olarak 1800 gün veya 5 yıldan beri sigortalı bulunup sigortalılık süresinin her yılı için ortalama olarak 180 gün prim ödemeleri halinde malullük sigortasından aylık bağlanacaktır.
4/1-(b) sigortalıları açısından 1/10/2008 tarihinden önce yapılan sevk işlemleri aynı zamanda malullük aylığı talebini de kapsadığından, bunlar için 1479 ve 2926 sayılı kanunların mülga hükümlerine göre işlem yapılması gerekmektedir. Kanunun yürürlük tarihinden önce 1479 veya 2926 sayılı kanunlara göre sigortalılıkları devam ederken veya sigortalılıkları sona ermiş olanlardan maluliyet yönünden sevk talebinde bulunanlardan, gerek Kanunun yürürlük tarihinden önce gerekse Kanunun yürürlük tarihinden sonra malul oldukları tespit edilenler hakkında 1479 ve 2926 sayılı Kanunun mülga hükümleri doğrultusunda işlem yapılacaktır.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra tahsis talebinde bulunan sigortalıların hangi kanun hükümlerine göre malul sayılacağı ile Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilgili yönetmeliklerde meydana gelen değişikler nedeniyle hangi yönetmelik hükümlerine göre değerlendirme yapılacağı hususunda karar verilebilmesi için mutlaka sigortalıların sevk talep tarihlerini gösterir belgelerin Kurum sağlık kuruluna gönderilmesi gerekmektedir.
4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında sigortalı olanlardan sevk talebinde bulunduktan sonra malullük tespiti sürecinde sigortalının statüsünün değişmesi durumunda, aylık tahsis talep tarihindeki son statüye göre bağlanacak olup, malullük durumunun tespitinde 4/1-(a) ve 4/1-kapsamındaki sigortalılar açısından fark bulunmadığından Kurum sağlık kurulundan yeni statüye göre bir değerlendirme Sigortalının, tahsis talebinden sonra yeniden uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalılığın bulunması ve malul sayılması halinde talep geçersiz sayılacak, sigortalılığın sona ermesi durumunda yeniden talep alınarak aylık başlatılacaktır.
4. Malullük Aylığının Başlangıcı: Kanunun 4/1-(a) ve 4/1-(b) bentleri kapsamındaki sigortalıların sigortalılıklarını sonlandırmadan maluliyet durumlarının tespiti için sevk talebinde bulunup, malul sayıldıktan sonra işten ayrılarak tahsis talebinde bulunmaları veya sonlandırdıktan sonra sevk ve tahsis talebinde bulunanlar ile 4/1-(c) bendi kapsamında sigortalı iken görevinden ayrılmış ve daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi olarak çalışmamış olanların, sağlık kurulu rapor tarihi veya malullük aylığı bağlanması talep tarihleri önce veya sonra olacağından aylık başlangıç tarihleri değişmektedir.
Sigortalının malullük aylığı;
- Malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden önce ise yazılı istek tarihini,
- Malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden sonra ise rapor tarihini,
takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır.
4/1-(c) bendi kapsamında çalışmakta olanların ise, maluliyetleri sebebiyle görevlerinden ayrıldıkları tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır.
Sigortalı, aylığın başlangıç tarihinde geçici iş göremezlik ödeneği almakta ise, malullük aylığı geçici iş göremezlik ödeneğinin verilme süresinin sona erdiği tarihten sonraki ay başından başlatılacaktır. Bağlanacak malullük aylığı sigortalının almakta olduğu geçici iş göremezlik ödeneğinden fazla ise aradaki fark, malullük aylığı bağlanması talebi veya rapor tarihine göre belirlenecek malullük aylığı başlangıç tarihinden itibaren verilecektir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin ek 8 inci maddesi ile ek 9 uncu maddesinin birinci cümlesi uyarınca malullük aylıkları hakkında yapılacak işlemler “Yaşlılık Sigortası” bölümünün “5. Prim Borcu Olan Sigortalıların Aylık Başlangıcı” alt başlığı altında açıklandığı şekilde yapılacaktır.
Kurumumuzdan malullük aylığı talebinde bulunmakla birlikte, malul sayılmaması nedeniyle aylık talebi reddedilen, ancak mahkeme kararı ile malul sayılmalarına ve tahsis talep tarihi itibariyle malullük aylıklarının bağlanmasına karar verilen sigortalılardan, tahsis talep tarihi itibariyle veya tahsis talep tarihinden sonra çalışmalarının devam ettiğinin ve/veya işten ayrılma/işyerini kapatma/devretme koşulunun yerine gelmediğinin tespit edilmesi durumunda malullük aylığı tahsis talep tarihini/mahkeme kararında belirtilen tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır. Ancak aylık başlangıç tarihi ile mahkeme karar tarihi arasındaki çalıştığı dönemler için herhangi bir ödeme yapılmayarak çalışmaların sona erdiği tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren yazılı talep şartı aranmaksızın ve yeniden kontrol muayenesine tabi tutulmaksızın aylık bağlanacak, yeni aylığın hesabı 27 nci madde hükümlerine göre yapılacaktır. Mahkeme kararı gereği yerine getirildikten sonra sigortalı dosyası, sigortalının kontrol muayenesine tabi tutulup tutulmayacağı ile bakıma muhtaç olup olmadığının tespiti amacıyla ilgili Kurum sağlık kuruluna gönderilecektir. Kurumumuzdan malullük aylığı talebinde bulunmakla birlikte malul sayılmaması nedeniyle tarafına malullük aylığı bağlanamayıp mahkeme kararı ile malullük aylığı bağlanmasına karar verilen sigortalılardan malullük aylığı başlangıç tarihinden itibaren çalışması devam edip daha sonra yaşlılık aylığı talebinde bulunanlara mahkeme kararına istinaden malullük aylığı bağlanacak ve malullük aylığı bağlandığı tarihten tüm sigorta kollarına tabi çalışması nedeniyle aylığın kesileceği tarihe kadar birikmiş aylıkları hesaplanacaktır. Ancak, yaşlılık aylığına hak kazandığı tarih itibariyle ilgili kanunlarda öngörülen hükümler gereği malullük aylığı ile yaşlılık aylığı mukayese edilerek yüksek olan aylık ödenecek, aylıklar eşitse yalnızca yaşlılık aylığı ödenecektir.
5. Malullük Aylığı Başvurusu ve İstenecek Belgeler
Malullük aylığı bağlanabilmesi için;
- 4/1-(a) sigortalılarının çalıştığı işten ayrıldıktan,
- 4/1-(b) sigortalılarının iş yerini kapattıktan veya devrettikten,
sonra kendisinin veya varsa vekilinin Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi (Ek-2) ile Kurumun ilgili ünitesine başvurması şarttır. 4/1-(a) sigortalılarından ilgili döneme ait aylık prim ve hizmet belgesi henüz Kuruma verilmemiş olanlar için sigortalı işten ayrılış bildirgesinin verilmesi beklenecek ve işveren tarafından bu belge Kuruma e-sigorta yoluyla gönderildikten sonra aylık bağlama işlemi sonuçlandırılacaktır.
- 4/1-(c) kapsamında sigortalı olarak çalışmakta olanların, kendileri veya işvereni niteliğindeki kamu kurumlarının, sigortalılıkları sona ermiş ve daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi olarak çalışmamış olanların kendisinin veya varsa vekilinin veyahut vasisinin Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi (Ek-2) ile birlikte, Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığına başvurması
4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılar ile sigortalılıkları sona ermiş ve daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi olarak çalışmamış 4/1-(c) kapsamındaki sigortalılar tarafından adi posta yolu veya kargo ile veya Kuruma doğrudan yapılan yazılı başvurularda, tahsis talep tarihi olarak dilekçenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih, taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi, PTT Alo Post veya PTT kargo ile gönderilen taleplerinde ise dilekçenin postaya verildiği tarih, Kuruma intikal tarihi olarak kabul edilecektir.
Aylığa hak kazandığı tarihin ayın son gününün resmi tatil gününe veya hafta sonu tatiline rastlaması nedeniyle taleplerini Kuruma veremeyen sigortalıların, bu resmi tatil gününü takip eden ilk iş günü mesai bitimine kadar Kuruma verilen, taahhütlü, iadeli taahhütlü, acele posta servisi, PTT Alo Post veya PTT kargo ile gönderilen talepleri, önceki ayın son günü verilmiş gibi kabul edilecektir.
6. Malullük Aylığının Kesilmesi, Yeniden Başlaması ve Durum Değişiklikleri
Malullük aylığı, sigortalıların çalışmaya başlamaları veya kontrol muayenesi sonucu malul olmadığının Kurum sağlık kurulunca tespit edilmesi durumunda kesilmektedir.
Bu çerçevede, Kanunun malullük aylığının kesilmesine ilişkin 27 nci maddesine göre; malullük aylığı almakta iken bu Kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların malullük aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilecektir. Bunlardan işten ayrılarak yeniden malullük aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunan ya da emekliye ayrılan veya sevk edilenlere; kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk defa malul hale geldiği sigortalılık statüsü ve görevi dikkate alınarak aynı usul ve esaslara göre maluliyet halinin tekrar incelenmesi ve devam ettiğine dair karar verilmesi kaydıyla, Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamında çalışıyorsa görevinden ayrıldığı tarihi, diğer statülerde ise istek tarihlerini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden malullük aylığı hesaplanarak bağlanacaktır.
Kanunun 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalıların, malullük aylığı kesildikten sonra geçen çalışmalarının hangi statüde olduğuna bakılmaksızın malullük aylığı bağlanan ilk statü kapsamında yeniden hesap yapılarak malullük aylığı bağlanacak olup, yeniden bağlanacak aylıkların hesabında; Kanunun 27 nci maddesinin dördüncü fıkrası hükmü dikkate alınacaktır.
Örnek: 8/2/2009 tarihinde 4/1-(c) kapsamında polis olarak göreve başlayan sigortalının, Kurum sağlık kurulunca Emniyet Teşkilatı Sağlık Şartları Yönetmeliği (ETSŞY) dikkate alınarak 21/4/2019 tarihinde malul olduğuna ve kontrol muayenesine tabi olmadığına karar verilmesini takiben, 18/6/2019 tarihinde malulen emekliye sevk edilmiş ve 15/7/2019 tarihinden itibaren malullük aylığı bağlanmıştır. Sigortalının, 2/5/2021 tarihinde uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak 4/1-(a) statüsünde çalışmaya başlayıp 24/3/2025 tarihinde işten ayrılması ve Kurum kayıtlarına 13/5/2025 tarihinde intikal eden 2/4/2025 tarihli dilekçesi ile malullük aylığı bağlanması talebinde bulunması üzerine, ilk aylığına esas maluliyetinin (ETSŞY) dikkate alınarak devam edip etmediği kontrol edilecek, malullük durumunun devam etmesi halinde 27 nci maddeye göre malullük aylığı bağlanacaktır.
Kanunun “Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına ilişkin bazı geçiş hükümleri” başlıklı geçici 1 inci maddesinin ikinci fıkrası;
“17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı kanunlara göre bağlanan veya hak kazanan; aylık, gelir ve diğer ödenekler ile 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre ödenmekte olan ek ödemenin verilmesine devam edilir. Bu gelir ve aylıkların durum değişikliği nedeniyle artırılması, azaltılması, kesilmesi veya yeniden bağlanmasında, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümleri uygulanır.” hükmünü amirdir.
Kanunun 6663 sayılı Kanunla değişik geçici 14 üncü maddesinde; Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, vazife malullüğü, malullük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında 4/1-(b) kapsamında çalışmaya başlayanlar hariç olmak üzere sosyal güvenlik destek primine tabi olma bakımından Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edileceği öngörülmüştür.
Buna göre;
2008/Ekim ay başından önce ilk defa sigortalı olanların, aylıklarının kesilmesi veya haklarında sosyal güvenlik destek primi uygulanması Kanunun 27 inci ve geçici 14 üncü maddeleri,
- 2008/Ekim ay başından sonra ilk defa sigortalı olanların aylıklarının kesilmesi ise 27 nci madde,
hükümlerine göre yapılacaktır.
Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlardan malullük aylığı bağlananların sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışması mümkün olmayıp, aylıkları kesilecek ve prime esas kazançları üzerinden kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortasına ait prim alınacaktır.
Ancak, malullük aylığı almakta iken köy ve mahalle muhtarı seçilenlerin aylıkları muhtarlık ödeneği ve harçlardan alacakları prim nedeniyle kesilmeyecektir.
2008/Ekim ay başından önce ilk defa sigortalı olup 506 sayılı Kanunun 54 üncü maddesi veya Kanunun geçici 10 uncu ya da 26 ncı maddesi gereği malullük aylığı bağlanan 4/1-(a) kapsamındaki sigortalıların 2008/Ekim ay başından itibaren;
- 4/1-(a) kapsamında sigortalı olması halinde aylığı
- 4/1-(b) kapsamında sigortalı olması halinde, geçici 14 üncü madde gereği aylığından sosyal güvenlik destek primi kesilmekte iken 6663 sayılı Kanun ile Kanunda yapılan değişiklik ile söz konusu sigortalılar için sosyal güvenlik destek primi uygulamasına 29/2/2016 tarihi itibariyle son verildiğinden, bu tarihten sonra aylıklar kesilmeyeceği gibi aylıklardan sosyal güvenlik destek primi de kesilmeyecektir. Ancak, sigortalıların 1/3/2016 tarihinden itibaren yazılı istekte bulunmaları halinde yazılı istekte bulundukları tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren aylıkları
- 4/1-(c) kapsamında sigortalı olması halinde, aylık 506 sayılı Kanun hükümlerine göre bağlanmış ise kesilmeyecek, Kanunun 26 ncı maddesi hükümlerine göre bağlanmış ise kesilecektir.
Kurumumuzca Kanunun yürürlük tarihinden önce malullük aylığı bağlanan sigortalıların, yurtdışında çalışması halinde malullük aylıkları kesilmeyecektir. Ancak, 2008/Ekim ayı sonrasında sevk talebinde bulunarak Kanuna göre malullük aylığı bağlanan kişilerden aylık bağlandıktan sonra sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke olup olmadığına bakılmaksızın yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların malullük aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren kesilecektir.
2008/Ekim ay başından önce ilk defa sigortalı olup Kanunun 26 ncı maddesi gereği malullük aylığı bağlanan 4/1-(b) kapsamındaki sigortalıların;
– 4/1-(a) kapsamında sigortalı olması halinde aylığı kesilmeyecek, prime esas kazançlarından geçici 14 üncü madde gereği sosyal güvenlik destek primi kesilecektir.
– 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında sigortalı olması halinde aylığı kesilecektir.
Kanunun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olup, Kanunun 26 ncı maddesine göre tarafına malullük aylığı bağlanmış olan; 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) sigortalıları; 4/1-(a), 4/1-
- ve 4/1-(c) kapsamında çalışırsa bunlar hakkında Kanunda sosyal güvenlik destek primi uygulaması olmadığından aylıkları 27 nci madde gereği
Malullük aylığı almakta iken kontrol muayenesi nedeniyle gelir/aylıkları kesilen sigortalılardan;
- Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten itibaren 3 ay içinde kontrol muayenesini yaptıran ancak malullük durumları tespit edilemeden vefat eden sigortalıların hak sahiplerine pasif ölüm aylığı bağlanacak ve ölüm tarihine kadar ödenmeyen aylıklar varislere verese şeklinde ödenecektir.
- Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten itibaren 3 ay içinde kontrol muayenesini yaptırmayan ve malullük durumları tespit edilemeden vefat eden sigortalıların hak sahiplerine ölüm tarihi itibariyle aktif ölüm aylığı bağlanacak ancak ölüm tarihine kadar olan aylıklar ödenmeyecektir.
Malullük aylığı almakta iken çalışmaya başlaması nedeniyle ilgili Kanun hükümlerine göre aylığı kesilmesi gereken sigortalıların aylıkları 506 sayılı Kanuna göre çalışmaya başladıkları tarihte, Kanuna göre ise çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilecektir.
506 sayılı Kanun kapsamında malullük aylığı bağlanmış olan sigortalılardan, Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra çalışmaya başlaması nedeniyle aylıkları kesilenler, işten ayrılarak yeniden malullük aylığı talebinde bulunmaları halinde kontrol muayenesine tabi tutularak kontrol muayenesi sonucu temin edilen sağlık kurulu raporları Kanun gereği ilk maluliyetlerinin tespit edildiği (ilk aylık bağlandığı tarihte geçerli olan) mevzuata göre değerlendirilecektir. Ancak, ilk maluliyetlerinin tespit edildiği mevzuata göre malul sayılmayanların söz konusu taleplerine istinaden malullük durumları bir kez de talep tarihindeki mevzuata göre değerlendirilecek, malullük hali devam eden sigortalının aylık alma hakkı sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı yönünden kazanılmış hak niteliğinde olduğundan, malullük aylığı bağlanması için gerekli olan şartların sonradan değişmiş olması aylığın kesilmesini gerektirmeyecektir.
Ayrıca, 1479 veya 2926 sayılı Kanuna göre malullük aylığı almakta olanların kontrol muayenesi nedeniyle malullük durumlarının tespiti de yukarıdaki şekilde yapılacaktır.
4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında malullük aylığı almakta iken kontrol muayenesine tabi tutulmaları sonucu malul sayılmamaları sebebiyle aylıkları kesilenlerin, daha sonra malul sayılmaları halinde malullük aylığına hak kazanma koşulları yeni taleplerine göre belirlenecek ve aylık hesapları yeni talebe göre yapılacaktır.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin ek 9 uncu maddesinin ikinci cümlesi ile geçici 35 inci maddesi uyarınca malullük aylıklarına ilişkin yapılacak işlemler Genelgenin “Yaşlılık Sigortası” başlıklı Üçüncü Bölümünün “6. Yaşlılık Aylığının Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması” başlığı altında açıklandığı şekilde yapılacaktır.
7. Malullük Aylığı Almakta İken Çalışma Nedeniyle Aylığın Kesilmesi Gerektiği Daha Sonra Tespit Edilenler
- Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin ek 10 uncu maddesi uyarınca, malullük aylığı almakta iken, aylıkları Kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle kesilmesi gerektiği daha sonra tespit edilenler hakkında yersiz ödenen aylıkların tespitinde sadece çalışılan süreler esas alınarak Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre işlem yapılacaktır. Ancak, sigortalıların çalıştığı sürelerle ilgili olarak yasal süresinde bildirim yapılmadığının tespit edilmesi halinde Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince işlem yapılacaktır.
- Bu sigortalılardan işten ayrılmış olanların malullük aylıkları, sigortalılığın sona erdiği tarih yazılı istek tarihi kabul edilerek, kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk aylığına esas malullük halinin devam ettiği anlaşılmak kaydıyla, bu tarihi takip eden ödeme dönemi itibariyle Kanunun 27 nci maddesine göre yeniden hesaplanarak bağlanacaktır.
Malullük aylığı almakta iken yeniden sigortalı olarak çalışmaya başlamaları nedeniyle malullük aylığı kesilenlerin kontrol muayenesi sonucu temin edilen sağlık kurulu raporları Kurum sağlık kurulunca Kanun gereği ilk maluliyetlerinin tespit edildiği tarihteki mevzuata göre değerlendirilecektir. Ancak, ilk maluliyetlerinin tespit edildiği mevzuata göre malul sayılmayanların durumları, bir kez de işten ayrıldıkları tarihteki mevzuata göre değerlendirilecektir.
Kurum sağlık kurulunca malullük halinin devam etmediği anlaşılanlara çalışmaya başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren ödenen aylıklar için Kanunun 96 ncı maddesine göre işlem yapılacaktır.
Örnek 1: 1/11/2016 tarihi itibariyle 4/1-(a) kapsamında malullük aylığı bağlandıktan sonra 1/3/2017-30/4/2017 ve 15/7/2017-31/8/2017 tarihleri arasında 4/1-(a) kapsamında çalıştığı tespit edilen sigortalı, 20/12/2017 tarihinde kesilen malullük aylığının yeniden bağlanması için talepte bulunmuştur. Buna göre, sigortalı kontrol muayenesine tabi tutulacak olup, Kurum sağlık kurulunca ilk aylığına esas malullük halinin devam ettiğinin anlaşılması halinde, sigortalının çalıştığı dönemlerle ilgili olarak Kanunun 27 nci maddesi gereğince aylık hesabı yapılacak ve aylık sigortalılığın sona erdiği tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren başlatılacaktır. Fazla ve yersiz ödemelerle ilgili olarak çalışılan sürelere ilişkin yasal süresinde bildirim yapıldığının tespit edilmesi halinde Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre işlem yapılacaktır.
Örnek 2: Örnek 1’deki sigortalının Kurum sağlık kurulunca ilk aylığına esas malullük halinin devam etmediğinin anlaşılması halinde, sigortalının çalışmaya başladığı 1/3/2017 tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren yersiz ödenen aylıkların tamamı için çalışılan sürelere ilişkin yasal süresinde bildirim yapıldığının tespit edilmesi halinde Kanunun 96 ncı maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre işlem yapılacaktır.
- Aylık almakta iken aylığının çalışmaya başlaması nedeniyle kesilmesi gerektiği tespit edilen sigortalılardan çalışması devam edenlerin çalışma sürelerinin;
- Kesintisiz olması durumunda, ödenmekte olan aylıklar çalışmaya başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi itibariyle kesilerek yersiz ödenen aylıkların tamamı için,
- Kesintili olması durumunda, aylığı kesilerek kontrol muayenesine tabi tutulacak ve ilk aylığına esas malullük halinin devam etmesi halinde yersiz ödenen aylıkların tespitinde sadece çalışılan süreler esas alınarak, malullük halinin devam etmediği anlaşılanlara ise çalışmaya başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren yersiz ödenen aylıkların tamamı için,
Kanunun 96 ncı maddesine göre işlem yapılacaktır. Bu durumda olan sigortalıların aylıklarına en son işten ayrılarak talepte bulunması halinde her bir işten ayrılış tarihi dikkate alınarak Kanunun 27 nci maddesi gereğince işlem yapılacaktır.
Örnek 1: 1/11/2016 tarihi itibariyle 4/1-(a) kapsamında malullük aylığı bağlandıktan sonra 1/3/2017-30/4/2017 tarihleri arasında ve 15/7/2017 tarihinden itibaren 4/1-(a) kapsamında çalıştığı 20/12/2017 tarihinde tespit edilen sigortalının aylığı kesilerek kontrol muayenesine tabi tutulacak olup, Kurum sağlık kurulunca ilk aylığına esas malullük halinin devam ettiğinin anlaşılması halinde fazla ve yersiz ödemelerle ilgili olarak çalışılan sürelere ilişkin yasal süresinde bildirim yapıldığının tespit edilmesi halinde Kanunun 96 ncı maddesinin (b) bendi gereğince sigortalının sadece çalıştığı sürelerle ilgili olarak borç kaydı yapılacaktır.
Örnek 2: Örnek 1’deki sigortalının 1/12/2016 tarihinden itibaren 4/1-(a) kapsamında çalıştığının 20/12/2017 tarihinde tespit edilmesi halinde, aylığı kesilerek kontrol muayenesine gönderilmeksizin çalıştığı sürelere ilişkin ödenen aylıkların tamamı Kanunun 96 ncı maddesinin (b) bendine göre borç çıkarılacaktır.