ÖZET:Feshin geçerli nedene dayandığının ispat yükü işverendedir. feshin başka bir sebebe dayandığını iddia etmesi halinde, işçi bu iddiasını ispatlamakla yükümlüdür.
T.C
9. Hukuk Dairesi 2008/42859 E., 2009/27865 K.
“İçtihat Metni”
Davacı, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği hüküm altına almıştır.
Hüküm, süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için tetkik hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Davacı, sözleşmesinin işverence sendikal nedenle feshedildiğini, 08.05.2007 tarihinde gece vardiyasında çalışmaktayken şirket ortağının keyfi tutumu ile işten çıkarıldığını, ertesi gün sendika şube temsilcilerinin girişimi ile 15 gün izin verildiğini, izin dönüşü 01.06.2007 tarihinde işbaşı yaptığını, disiplin kuruluna sevk edilerek sözleşmesinin 4857 sayılı Yasa’nın 17. maddesi gereği feshedildiğini, ihbar önelini kullanırken bu kez de madde 25 gereği fesih yapıldığını, gerçek fesih nedeninin işyerinin sendikasızlaştırılması amacı olduğunu belirterek, feshin geçersizliğine, işe iadeye, işe başlatmama tazminatının 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 31/6. maddesine göre belirlenmesine karar verilmesini istemiştir.
Davalı, sözleşmenin önel verilmek suretiyle 05.06.2007 tarihinde geçerli nedenle, sonra 15.06.2007 tarihinde madde 25/11-e ve h uyarınca derhal ve tazminatsız olarak feshedildiğini, fesih nedeninin kötüniyetli davacının işyerinde işi yavaşlatma eylemlerinde bulunması, ısrarla düşük performans ile çalışması ve lakayt tavırlarını bilinçli şekilde sürdürmesi olduğunu, en son işverenin imalathaneye girdiğinde davacıyı çalışırken takmak zorunda olduğu eldivenini elinden çıkarmış, sohbet ederken gördüğünü, işçinin bu işi savsaklar durumunu hazmedemeyip davacıyı çalışma sahasından çıkması için uyardığını, feshin haklı nedene dayandığını, sendikal nedenin söz konusu olmadığını ifade ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkemece davalı tanık anlatımları ve kamera görüntülerinin 14.05.2007 tarihinde davacının mesai saatinde işinin başından ayrılarak arkadaşıyla konuştuğu, işvereni görünce tezgahının başına gittiğine ilişkin olduğu, bu konuda disiplin kurulunun toplandığı, oyların eşitliği nedeniyle kararın genel müdüre bırakıldığı, genel müdürün fesih yönünde oy kullandığı, ancak fesih bildiriminde belirtilen performans düşüklüğünün tespit edilebilmesi için objektif kriterlere göre düzenlenmiş performans çizelgesinin ibraz edilmediği, yine davacının laubali davranışlarda bulunduğunun ispat edilemediği, davacının kısa süreli işinin başından ayrılması nedeniyle uygulanan işten çıkarma yaptırımının olayla orantılı olmadığı, buna göre feshin geçerli nedene dayanmadığı, fesih bildiriminde davacının 08.06.2007 tarihinde davacının yapmakla ödevli olduğu işi hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar ettiği iddia edilmiş ise de, davalı tanıklarının dahi bu yönde beyanı bulunmadığı, feshin haklı nedene dayandığının kanıtlanamadığı, yeminle dinlenen ve ifadelerine bu nedenle üstünlük tanınan tanık beyanlarına göre işverenin işyerindeki sendikal örgütlenmeyi engellemek için işçilere baskı yaptığı, işten ayrılmaya ve sendikadan istifaya zorladığı, 15 sendika üyesinin istifa ettiği, 22 işçinin işten çıkarıldığı, sendikanın yetkisini kaybettiği, davacının sendika işyeri temsilcisi olduğu, olaylar sırasıyla bütün olarak değerlendirildiğinde feshin sendikal nedene dayandığı gerekçesiyle, feshin geçersizliğine ve işe iadeye karar verilmiş, işe başlatmama tazminatı 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 31/6. maddesi uyarınca belirlenmiştir. Karar davalı vekilince temyize getirilmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 20/2. maddesi uyarınca “feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir”. İşçi fesihte sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı iddiasında bulunacaktır. İspat yükü ise, işverendedir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia etmesi durumunda, bu iddiasını ispatla yükümlüdür (m. 20/f.2). İşçinin feshin başka bir sebebe dayandığını iddia etmesi ve bunu ispatlaması, işverenin geçerli fesihle ispat yükünü ortadan kaldırmaz.
Gerek işverenin geçerli sebebin varlığı, gerekse işverenin gösterdiği sebep dışında bir sebeple dayandığı ileri sürülmesi durumunda bu vakıalar bir hukuki işlem olmadığından takdiri delillerle ispatı mümkündür.
Dosya içeriğine göre, davalı işverenin fesih nedeni olarak gösterdiği işçinin yapmakla ödevli olduğu görevleri hatırlatıldığı halde ısrarla yapmaması olgusunu kanıtlayamadığı anlaşıldığından, feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verilmesi yerindedir.
Dairemizce, sendikal tazminat davalarında ispat yükünün işçide olduğu hallerde, işyerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı, işyerinde çalışmakta olan işçilerin bulunup bulunmadığı, aynı dönemde yetki prosedürünün işletilip işletilmediği, işyerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı gibi hususlarla, işverence ekonomik veya teknolojik nedenlere dayalı bir fesih yoluna gidilmesi durumunda teknik yönden bu durumun araştırılması gibi ölçütler belirlenmiştir.
Somut olayda, yargılama sırasında dinlenen davacı tanıkları iddia doğrultusunda, davalı tanıkları ise savunmayı teyit eder şekilde beyanda bulunmuşlardır. Dosya içeriğinden, işyerinde fesih tarihi itibariyle çalışanlardan kaç işçinin sendika üyesi olduğu, kaçının üyelikten çekildiği, üyelikten çekilenlerden çalıştırılan işçi olup olmadığı, kaç işçinin iş sözleşmesinin feshedildiği ve işten çıkarılanların tamamının sendika üyesi olup olmadığı, işyerinde çalışması devam eden sendika üyesi işçiler bulunup bulunmadığı gibi hususlar anlaşılamamaktadır. Feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı konusunun kuşkuya yer vermeyecek bir şekilde açıklığa kavuşturulması için belirtilen yönlerden gerekli araştırmaya gidilmeli ve toplanacak deliller dosya içeriği ile yeniden değerlendirmeye tutularak bir karar verilmelidir. Eksik inceleme ile hüküm kurulması hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten (BOZULMASINA), peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 19.10.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi.