Vergi yasalarında yer alan bazı maddelerin uygulama aşamasında zaman zaman duraksama konusu olduğu bilinmektedir. Söz konusu maddelerin bu bağlamda, teknik anlamda yorumlanması ve yaşanan duraksamaya göre değerlendirilmesi kaçınılmaz hale gelmektedir. Bu nedenle Gelir İdaresi Başkanlığı yasal düzenleme gereği olarak mükelleflere vergi durumları ve uygulaması bakımından duraksama yaratan konularda olaya özgü açıklayıcı bilgi vermek ve dolayısıyla da uygulamayı bu bağlamda yönlendirmekle görevlidir. Ancak vergi mükelleflerinin Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan isteyecekleri yorumsal nitelikteki açıklamalar, öncelikle kendi vergisel yükümlülükleri ile doğrudan ilgili olmalıdır.
Herhangi bir vergi yükümlüsü için verilen yorumsal bilgi (özelge, mukteza) sadece bilgi isteyen yükümlüye aittir.
Geçmişte yükümlülere verilen muktezalarda (özelgelerde) benzer olaylarda farklı görüşler oluştuğundan, vergi idaresini sıkıntıya sokan birçok olayın birlikte yaşanması nedeniyle 6009 sayılı yasa ile Vergi Usul Yasası’nın “Mükelleflerin izahat talebinde bulunabilecekleri” başlıklı 413’üncü maddesinde önemli değişiklikler yapılmıştır.
Öncelikle söz konusu maddenin başlığı “Mükelleflerin izahat talebi” şeklinde değiştirilmiştir.
Yeni şekline göre söz konusu madde uyarınca;
“Mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan veya bu hususta yetkili kıldığı makamlardan, vergi durumları ve vergi uygulaması bakımından müphem ve tereddüdü mucip gördükleri hususlar hakkında yazı ile izahat (bilgi) isteyebileceklerdir.
“Gelir İdaresi Başkanlığı, kendisinden istenecek izahatı özelge ile cevaplandırabileceği gibi aynı durumda olan tüm mükellefler bakımından uygulamaya yön vermek ve açıklık getirmek üzere sirküler de yayımlayabilecektir.”
“Sirküler ve özelgeler, Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde, Gelir İdaresi Başkanı veya tevkil edeceği bir başkan yardımcısının başkanlığında en az üç daire başkanından müteşekkil bir komisyon marifetiyle” oluşturulacaktır.
Söz konusu komisyonda oluşturulmuş sirküler ve özelgeler ile konu, kapsam ve ilgili olduğu mevzuat bakımından tamamen aynı mahiyeti taşıyan bir hususta izahat talebinde bulunulması halinde, komisyon tarafından oluşturulan sirküler veya özelgelere uygun olmak şartıyla Gelir İdaresi Başkanlığı taşra teşkilatı tarafından da özelgeler verilebilecektir.
Sirküler ve vergi mahremiyetine ilişkin hükümler göz önünde bulundurulmak şartıyla özelgeler, Gelir İdaresi Başkanlığı’nca internet ortamında da yayımlanabilecektir.
Vergi Usul Yasası’nın 413’üncü maddesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan bir yönetmelikle belirlenecektir.
Gerçekte, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın teşkilat ve görevleri hakkındaki yasanın 4’üncü maddesiyle, mükellef haklarının korunması ve mükellefle idare ilişkilerinin karşılıklı güven esasına dayanması konusunda gerekli önlemleri almak görevi Gelir İdaresi Başkanlığı’na verilmiştir.
Aynı yasanın 9’uncu maddesinde ise gelir yasalarının uygulanmasına yönelik görüş oluşturmak ve ortaya çıkan duraksamaları gidermek, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın ana hizmet birimi olan Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı’nın görevleri arasında sayılmıştır.
Bu nedenle Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergi mükelleflerinin duraksamaya düştüğü konularda verilen yanıtlarda teknik yorum açısından herhangi bir farklılığın bulunmaması, daha açıkçası yorum farklılıklarından kaçınılması gerekmektedir.
Vergi Usul Yasası’nın 413’üncü maddesinde yapılan yeni düzenleme ile her şeyden önce Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılacak yorum ve mükelleflere bu bağlamda verilecek görüşlere bir güven sağlanması öngörülmüştür.
Yapılan yeni düzenlemeden de anlaşılacağı üzere Gelir İdaresi Başkanlığı’na istenecek izahatı özelge vermek ve açıklık getirmek üzere sirküler yayımlayabilme olanağı sağlamakta, ayrıca özelge ve sirküler oluşturulmasına ilişkin temel usul ve esasların belirlenmesine yönelik bir yönetmelik çıkarılması öngörülmektedir.
Ayrıca bu çerçevede özelge ve sirkülerlerin Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde kurulacak bir komisyon tarafından oluşturulması ve oluşturulan özelge ve sirkülerlerin de internet ortamında yayımlanması suretiyle, benzer sorunları yaşayanların da tek yönlü uygulamaya bağlanması öngörülmektedir.
Diğer yönden Gelir İdaresi Başkanlığı’nın taşra teşkilatına özelge verme konusunda sınırlama ve denetim getirilmekte olup, geçmişte yaşanan benzer olaylara farklı özelge verme alışkanlığına tam anlamıyla son verilmesi hedeflenmektedir.
Merkezden komisyon marifetiyle verilecek özelgeler ileride vergi uygulamalarında belli bir standart sağlayacak, bunun sonucunda da idari yorum farklılıklarından kaynaklanan uyuşmazlıklar kendiliğinden sona erecektir.
KAYNAK:Veysi SEVİĞ/Referans/13.8.10