Ülkemizde 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ‘Kamu Gözetimi ve Denetim Standartları Kurumu (KGMDSK)’ kurulmuştur (02.11.2011 gün ve 28103 sayılı Resmi Gazete). Bu bağlamda Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Yönetmeliğin 3’üncü maddesinde yer alan tanımlamadan da anlaşılacağı üzere ‘bağımsız denetçi’ bağımsız denetim yapmak üzere 1 Haziran 1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na göre yeminli mali müşavir ya da serbest muhasebeci mali müşavirlik ruhsatını almış meslek mensupları arasından söz konusu kurum tarafından yetkilendirilen kişiler olacak.
Bağımsız denetim ise ‘Finansal tablo ve diğer finansal bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla denetim standartlarında öngörülen gerekli bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasıdır.’
Türk Ticaret Kanunu’nun 400’üncü maddesinde 6335 sayılı kanunla yapılan değişiklikle denetçi olacakların tanımlamasına yeni bir şekil verilmiştir. Buna göre ‘Denetçi, bağımsız denetim yapmak üzere 1 Haziran 1989 tarihli ve 3598 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na göre ruhsat almış yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir ünvanını taşıyan kişiler ve/veya ortakları bu kişilerden oluşan sermaye şirketi’ olabilecek.
Ancak aşağıdaki hallerden birinin varlığında yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir ve/veya sermaye şirketi ve bunların ortaklarından biri ve bunların ortaklarının yanında çalışan veya bu cümlede anılan kişilerin mesleği birlikte yaptıkları kişi veya kişiler, ilgili şirkette denetçi olamayacaklar. Şöyle ki; önceki cümlede sayılanlardan biri;
* Denetlenecek şirkette pay sahibiyse,
* Denetlenecek şirketin yöneticisi veya çalışanıysa veya denetçi olarak atanmasından önceki üç yıl içinde bu sıfatı taşımışsa,
* Denetlenecek şirketle bağlantısı bulunan bir tüzel kişinin, bir ticaret şirketinin veya bir ticari işletmesinin kanuni temsilcisi veya temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, yöneticisi veya sahibiyle ya da bunlarda yüzde 20’den fazla paya sahipse yahut denetlenecek şirketin yönetim kurulu üyesinin veya bir yöneticisinin alt veya üst soyundan biri, eşi veya üçüncü derece dahil üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısmıysa,
*Denetlenecek şirketle bağlantı halinde bulunan veya böyle bir şirkette yüzde 20’den fazla paya sahip olan bir işletmede çalışıyorsa veya denetçisi olacağı şirkette yüzde 20’den fazla paya sahip bir gerçek kişinin yanında herhangi bir şekilde hizmet veriyorsa,
* Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının düzenlenmesinde denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunmuşsa,
*Denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tablolarının çıkarılmasında denetleme dışında faaliyette veya katkıda bulunduğu için yukarıda belirtilen denetlenecek şirketin defterlerinin tutulmasında veya finansal tabloların düzenlenmesinde denetleme dışında faaliyet ve katkıda bulunması nedeniyle denetçi olamayacak gerçek veya tüzel kişinin veya onun ortaklarından birinin kanuni temsilcisi, temsilcisi, çalışanı, yönetim kurulu üyesi, ortağı, sahibi ya da gerçek kişi olarak bizzat temsilcisi ise
* Yukarıda belirtilen şartları taşıyan veya denetlenecek şirkette pay sahibi olması nedeniyle denetçi olamayan bir denetçinin nezdinde çalışırsa,
*Son 5 yıl içinde denetçiliğe ilişkin mesleki faaliyetinden kaynaklanan gelirinin tamamının yüzde 30’undan fazlasını denetlenecek şirkete veya 20’den fazla payla iştirak etmiş bulunan şirketlere verilen denetleme ve danışmanlık faaliyetinden elde etmişse ve bunu cari yılda da elde etmesi bekleniyorsa denetçi olmaz.
Diğer yandan 10 yıl içinde aynı şirket için toplam 7 yıl denetçi olarak seçilen denetçi üç yıl geçmedikçe denetçi olarak yeniden seçilemeyecek. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu bu süreleri kısaltmaya yetkili kılınmıştır.
Denetçi, denetleme yaptığı şirketlere, vergi danışmanlığı ve vergi denetimi dışında danışmanlık hizmeti veremeyecek, bunu bir yavru şirketi aracılığı ile de yapamayacak.
Denetçi ve bunların yardımcıları ile denetleme yapmasına yardımcı olan temsilcileri, denetimi dürüst ve tarafsız bir şekilde yapmak ve sır saklamakla yükümlüdür. (TTK. Md. 404)
VEYSİ SEVİĞ / İTO G./23.07.2012