Önceki yazımızda, SGK’nın, isteğe bağlı sigortalılıkla ilgili belirlediği yeni esasları değerlendirmeye başlamıştık. SGK, bu konuda 20 Ekim 2010 tarih, 2010/117 Sayılı Genelge’sini yayınladı. Biz de konuyu bu genelgenin sistematiğine sadık kalarak ele alıyoruz. Öncelikle isteğe bağlılığa ara verilmesi ve sonlandırılması konularına değindik.
İADE HAKKI DOĞAR
Bir önceki yazımızda da kısaca, durdurma dilekçesi veren sigortalıların, isteğe bağlı sigortalılıklarının dilekçe verdikleri aydaki prim borçlarını ödeyip ödemedikleri ihtimaline göre, farklı tarihlerde sonlandırıldığına yer vermiştik.
Demiştik ki, genelge hükümleri gereğince durdurma dilekçesini verdiğiniz aydaki prim borcunuzu ödemişseniz, isteğe bağlı sigortalılığınız dilekçenizin kurum kayıtlarına girdiği tarih itibariyle durdurulur.
Nitekim genelgede verilen örnekler de bu söylediklerimizi doğrular nitelikte. Örneklemede, “12 Ağustos 2010 tarihinde isteğe bağlı sigortalılığını sona erdirmek için talepte bulunan ve talep tarihinin içinde bulunduğu 2010 yılı Ağustos ayı primi dahil hiç prim borcu bulunmayan sigortalı (A)’nın isteğe bağlı sigortalılığı 12 Ağustos 2010 tarihi itibariyle sona erdirilecektir” deniliyor. İşte biz de buradaki yanlışlığa dikkat çekmeye çalıştık. Çünkü isteğe bağlı sigortalılıkta, ayın daha ilk gününde, o aya ait otuz günlük isteğe bağlı sigorta prim borcu tahakkuk ediyor. Gerçi banka sizi bu borcun tamamını ödemeniz için zorlayamaz. Ama sigortalılar çoğunlukla aylık primlerinin tamamını bir defada topluca ödüyor. O ayın borcunun tamamını ödedikten sonra, ay ortasında durdurma dilekçesi vermişseniz, dilekçe tarihinden sonraya ait prim kısmı, sigortalılık süresinden sayılmaz ve fazla ödeme olarak sigortalıya iade hakkı doğar.
BİR YÖNTEM DAHA VAR
Peki bu durumda sigortalı ne yapmalı? Eğer, durdurma dilekçesi için önceden verilmiş bir kararı yoksa ve o ayın primini de ödemişse, durdurma dilekçesini mümkünse bir sonraki ayın başlangıcında vermeye çalışmalı. Hiç olmazsa isteğe bağlı sigortalılık, primini ödediği son ayın bitim tarihi itibariyle sona ermiş olsun. Böylece yatırdığı primin bir kısmı da boşa gitmemiş olur. Nitekim genelgedeki örnek de buna uygun.
“İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirmek için 22 Kasım 2010 tarihinde talepte bulunan sigortalı (B), en son 2010 yılı Ekim ayı primini ödemişse, bu sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 31 Ekim 2010 tarihi itibariyle sona erdirilecektir” deniliyor.
Sigortalıların bu durumda başvurabilecekleri bir yöntem daha var. Gerçi biraz daha ince hesap yapmaları gerekiyor. Bunun için durdurma dilekçesini verecekleri tarihi önceden belirlemeleri şart. Sonrasında da sistemde görünen aylık prim borcunu otuza bölerek, bir güne denk gelen prim tutarı üzerinden dilekçe tarihine kadar işleyen borç miktarını hesaplayıp kısmi ödeme yapmaları mümkün. Bu durum daha çok son yedi yıl hesabı yapılarak 4/b (eski Bağ-Kur) sigortalılığından, 4/a (eski SSK)sistemine geçip, 4/a (eski SSK) statüsünden emekli olmak için ince hesaplar yapanların başvurabilecekleri bir yöntem. Ancak yine de en basiti, o aya ait prim borcunu tam olarak ödemişseniz dilekçeyi ertesi aya sarkıtarak vermek. Böylece isteğe bağlı sigortalılığınız ödediğiniz son prim gününden geçerli olarak sonlandırılmış olacaktır. Kısacası mevcut 2010/117 Sayılı Genelge’de öngörülen bu düzenleme, bizce zamanla bazı sigortalıların mağduriyetine yol açacaktır. Sigortalılarla kurum karşı karşıya gelecek, gereksiz yere bir çok sigortalı dava açmak zorunda kalacaktır. Zaten SGK, sigortalılarıyla çok fazla davalaşan bir kurum hüviyetinde.
Prim ödemesi olmayanlar
Genelge hükümlerinden durumu en açık, tartışmasız olan kesimin, isteğe bağlı sigortaya müracaat ettiği halde, hiç prim ödemesi olmayan kişiler olduğunu görüyoruz. Bunların isteğe bağlı sigortalılıkları, sonlandırma dilekçesi tarihinden değil de, henüz ilk müracaat tarihinden geçerli olmak üzere sonlandırılır. Bunu da genelgedekine sadık kalarak örneklendirelim. 7 Haziran 2010 tarihinde isteğe bağlı sigortaya müracaat etmiş, ancak hiç prim ödemesi yapmadan 19 Aralık 2010 tarihinde durdurma dilekçesi veren sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı, 7 Haziran 2010 tarihi itibariyle sona erdirilir. Dolayısıyla bunlardan 7 Haziran 2010-19 Kasım 2010 devresinde birikmiş prim borçlarını ödemeleri de istenilmez. Bu durumda olanlar, prim ödemedikleri için sağlık yardımlarından da zaten yararlanamayan kişiler. Hiç prim ödemesi yapmayanın isteğe bağlı sigortalılığı hukuken yok hükmünde kabul edilmiş olur. Yeniden isteğe bağlı sigortalı olmak istediklerinde tekrar talep vermeleri gerekir.
Celal KAPAN/Yeni ASIR/05.11.10