Çalışanların statüsüne göre kurulan sosyal güvenlik kurumları (işçilerin- SSK, memurların- T.C Emekli Sandığı, esnaf ve diğer bağımsız çalışanların- Bağ-Kur, banka ve meslek odaları çalışanları-506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun Geçici 20. maddesine istinaden kurulmuş olan sandıklar) 20.05.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5502 sayılı Kanun ile yeni kurulan “Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı” na devredilerek ortadan kaldırılmıştır. Ancak yeni kurulan SGK bünyesinde de statüye dayalı farklı hak ve yükümlülükleri olan çok sayıda sigortalılık çeşidi bulunmaktadır. Hal böyle iken SGK öncesinde var olan sigortalılık hallerinin birleşmesi veya çakışması dün olduğu gibi bugün ve yarın da olmaya devam edecektir.
SSK’LI, EMEKLİ SANDIĞI VE BAĞ-KUR’LULARIN YENİ SİSTEMDEKİ YERİ
SGK’ nın uygulama Kanunu olan 5510 s.Kanunun 2008/ Ekim ayı başından tüm hükümleriyle birlikte yürürlüğü girmesinden önce;
- 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu (SSK’ lılar)
- 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun Geçici 20.Maddesine göre kurulan Sandıklar (Banka- Oda v.s Sigortalıları)
- 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu (Bağ-Kur’lular)
- 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu (Süreksiz Tarım işçisi Sigortalıları)
- 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Kanunu (Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışan Sigortalıları) ve
- 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu (E.S. Sigortalıları) bulunmaktaydı. Belirtilen sigortalılar haricinde ayrıca üç Kurumun isteğe bağlı sigortalılığı bulunmaktaydı.
Görüldüğü üzere çok sayıda sigortalılık çeşidinin bulunması ayrıca bu sigortalıların sosyal güvenliğini sağlayan çok sayıdaki sosyal güvenlik kuruluşunun da başta emeklilik olmak üzere sağladıkları sosyal güvenlik haklarının cazibesinin de farklı olması sigortalılık hallerinin birleşmesi, çakışması veya değiştirilmesi sonucunu ortaya çıkarmıştır.
SGK’DA FARKLI SİGORTALILIK ÇEŞİTLERİ DEVAM EDİYOR
Sosyal güvenlik kurumlarının tek çatıda birleşmesine karşın SGK çatısı altında tek tip sigortalılık söz konusu değildir.
SSK’lıların Yeni Adı: (4/1-a) olup bu kapsamda;
- 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu
- 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanununa tabi olanlar yer almaktadır.
BAĞ-KUR’luların Yeni Adı: (4/1-b) olup bu kapsamda;
- 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu ve
- 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa tabi olanlar, yer almaktadır.
EMEKLİ SANDIĞI Sigortalıların Yeni Adı: (4/1-c) olup bu kapsamda;
5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa tabi olanlar yer almaktadır.
BİRDEN FAZLA SİGORTALIĞIN BULUNMASI DURUMUNDA HANGİ SİGORTALILIK GEÇERLİ OLACAK?
1- (4/1-a), (4/1-b) ve (4/1-c) sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olunmasını gerektirecek şekilde çalışanlar, öncelikle 4/1-c (Emekli Sandığı ) kapsamında sigortalı sayılacaklardır.
2- Sigortalının (4/1-a) ve (4/1-b) kapsamında aynı anda çalışmasının bulunması halinde, önce başlayan sigortalılık esas alınacaktır.
3- (4/1-a) ve (4/1-b) kapsamındaki sigortalılık hallerinin aynı gün başlaması halinde, (4/1-a) kapsamındaki sigortalılık esas alınacak, bu sigortalığın sona ermesi halinde ise (4/1-b) kapsamındaki sigortalılık esas alınacaktır.
4- (4/1-a), (4/1-b) ve (4/1-c) kapsamında yer alan sigortalılık halleri ile kısmen sigortalılık hallerinin çakışması halinde, bunlar duruma göre (4/1-a), (4/1-b) veya (4/1-c) kapsamında sigortalı sayılacaklardır.
5- 4/1-a (SSK) kapsamındaki bir sigortalının birden fazla işveren yanında çalışması halinde bu çalışmalarının tamamı dikkate alınacaktır. Ancak, hizmetin değerlendirilmesinde ay 30 günü, prime esas kazançlar ise asgari ücretin 6,5 katını geçemeyecektir.
6- İsteğe bağlı sigortalıların (4/1-a), (4/1-b) ve (4/1-c) kapsamına tabi olacak şekilde çalışmaya başlamaları halinde, isteğe bağlı sigortalılıkları sona erecektir